به گزارش خبرگزاری حوزه از مشهد، حجت‌الاسلام سید محمدکاظم طباطبایی در نشستی با موضوع «روش شناسی رجالی و درایی احادیث طبی»، در ادامه سلسله نشست‌های مدرسه تابستانه دین و سلامت، گفت: سنت آن چیزی است که از ناحیه نبی یا معصوم صادر گردیده و مقصود شارع مقدس بوده است. این سنت، مقدس و دارای ویژگی‌هایی است که ما را قادر می‌سازد آن را در کنار قرآن قرار دهیم، اما حدیث، گزارشی است که از سنت به دست می‌رسد. وظیفه ما طی مسیر اعتبارسنجی برای رسیدن به سنت و تطابق احادیث با سنت است.
وی افزود: در باب احادیث پزشکی، مسائل زیادی از جمله تخصص داشتن یا نداشتن فرد سؤال‌کننده در موضوع مورد بحث، پرداختن یا عدم پرداختن به جزئیات بیماری در متن حدیث، چرایی و کیفیت تجویز معصوم برای بیماری، ماهیت مسئله طبی مورد سوال و مواردی از این دست باید مورد توجه قرار گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث عنوان کرد: در روایات طبی و ناظر به پزشکی روایاتی داریم که مرتبط با فقه‌الطب هستند، مانند مصرف داروهای حرام. این دسته از روایات، همانند سایر روایات فقهی، نسبت به روایاتی که جنبه درمانی و به طور تخصصی داعیه پزشکی دارند، واجد اسناد معتبرتری هستند.
حجت‌الاسلام طباطبایی با بیان اینکه در اسناد روایات پزشکی، افراد ناشناس بسیای دیده می‌شود، گفت: بیشتر روایات طبی و درمانی مانند روایات کتب طب النبی، طب الائمه و روایات طبی مکارم‌الاخلاق، مرسل هستند و معمولاً سند ندارند. به طور تقریبی می‌توان گفت حدود ۱۵ درصد از روایات پزشکی دارای سند هستند چراکه تمرکز اصحاب بر روایات فقهی بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که چه‌طور از این روایات می‌توان به سنت رسید، ابراز کرد: کاری که باید انجام شود، اعتبارسنجی است و دو رویکرد عمده سندمحور و قرینه‌محور در این حوزه وجود دارد که مورد توجه دانشمندان علوم فقه و حدیث است.
حجت‌الاسلام طباطبایی در مورد رویکرد سند محور اظهار کرد: نماینده تام این رویکرد، مرحوم آیت‌الله العظمی خویی است و بنا بر روش ایشان، روایات خارج از حوزه فقه و ناظر به عالم واقع و تکوین، صرفاً باید یقینی باشند و روایات ظنی به هیچ وجه قابل استناد نخواهند بود؛ لذا با این روش تمام احادیث طبی یکسره بی‌اعتبار می‌شوند.
این پژوهشگر نهج‌البلاغه رویکرد قرینه‌محور را مبتنی بر رویکرد فهرستی دانست و افزود: قدمایی چون شیخ طوسی، بدین صورت احادیث را اعتبارسنجی می‌کردند. این رویکرد و معتقدین به آن، به جهت قرائنی که در دسترس ایشان بوده، موضع خوش‌بینانه‌تری به احادیث طبی داشتند، اما اکنون دستیابی به آن قرائن برای ما میسر نیست. بنابراین باید در پی رویکرد سومی بود تا بتوانیم در عصر حاضر و پس از چندین قرن، احادیث مورد نظر را اعتبارسنجی کنیم.
وی این رویکرد را قرینه‌محور مطابق با زمان حال معرفی کرد و آن را عقلایی و مبتنی بر چهار رکن منبع روایات، سند، محتوا و قرائن پیرامونی دانست و توضیح داد: یک حدیث پزشکی باید در هر رکن امتیازی کسب کند و در پایان به میزان امتیاز کسب شده، اعتبار به حدیث داده شود.
حجت‌الاسلام طباطبایی خاطرنشان کرد: کتبی که احادیث طبی را نقل کرده‌اند -از کتاب شریف کافی گرفته تا کتاب طب الائمه تالیف ابن بسطام که فردی ناشناس است- طیف وسیعی را دربرمی‌گیرند. همچنین برخی احادیث نقل شده در حوزه طب، سند قابل اطمینانی ندارند. گاه از برخی روات، تنها یک حدیث پزشکی نقل شده است که این مساله احتمال جعلی بودن این گونه احادیث را تقویت می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث افزود: مسئله مهمی که در باب محتوا وجود دارد این است که برخی احادیث در کتب شریفی مانند کافی نقل شده‌اند، اما محتوای آن‌ها سوال‌برانگیز است. این گونه احادیث مشمول قاعده‌ای می‌شوند که بنابر قول معصوم، هرآنچه از اهل‌بیت(ع) به شما رسید و سبب آرامش قلب‌تان شد، احتمالاً از آن بزرگواران است و آنچه سبب اشمئزاز گردید، به ایشان نسبت ندهید.
وی تصریح کرد: البته باید توجه داشت این قاعده دلیل بر بطلان حدیث نیست و صرفاً سبب کاهش اعتبار آن می‌شود.
حجت‌الاسلام طباطبایی در پایان قرائن پیرامونی را شامل فروانی گزارش‌ها، تجربه پزشکی و علمی، ناسازگاری با طب معاصرِ معصوم و عدم وجود معارض دانست.
گفتنی است سلسله نشست‌های مدرسه تابستانه دین و سلامت به همت هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان برگزار شد.
انتهای پیام/۳۱۳/۲۵
۱۶:۵۲ - ۱۴۰۰/۰۶/۰۳